या ओळी कानावर पडल्या कि लहानपणाची आठवण झाल्याशिवाय राहत नाही. या ओळीतला पैसा कधीही आपण त्या पावसाला दिला नाही आणि तो दिला नाही म्हणून तो कधी रुसला नाहीआणि बरसायचं राहिला नाही. कितीही वेळा त्या पावसाला पैशाचं आमिष दाखवलं आणि तो येऊनसुद्धा त्याला पैसे नाही दिले तरी तो पुन्हा येत राहतो आणि बरसत राहतो. पण आपल्या आयुष्यात मात्र पैशाचे नियोजन व्यवस्थित न झाल्यास आर्थिक घडी बिघडून भविष्य आपल्यावर रुसायची शक्यता असते. आयुष्यभर नोकरी , व्यवसाय सांभाळून पै पै जमवून अनेक गोष्टी उभ्या करतो. कुटुंबातील प्रत्येकाचे आयुष्य सुखी राहावं म्हणून काबाडकष्ट करतो. मात्र यातून जे पैसे कमवतो त्याचे व्यवस्थापन योग्यप्रकारे न केल्यास फार मोठ्या संकटाना तोंड देण्याची वेळ येवू शकते. म्हणूनच “ आर्थिक व्यवस्थापन “ होणे गरजेचे असते.

प्रत्येकाने बारकाईने विचार केल्यास देशाच्या विकासासाठी राज्याची अर्थव्यवस्था महत्वाची असते आणि म्हणूनच प्रत्येक व्यक्तीने अर्थसाक्षर होणे गरजेचे आहे.परंतु अर्थसाक्षर होणे म्हणजे नेमके काय ? केवळ पैसा कमावणे नाही तर मिळालेल्या पैशाचे योग्य नियोजन करणे तसंच उत्पन्न, खर्च, कर, कर्ज, बचत आणि गुंतवणूक या सर्व घटकांना महत्व देऊन त्याचे योग्य पद्धतीने नियोजन म्हणजे अर्थसाक्षरता.

 

खरंतर अर्थसाक्षरता ही सहज , सोपी आणि जाता - जाता करण्यासारखी गोष्ट नाही. पण ती साध्य करणं अवघड निश्चितच नाही.

पैसा सर्वांनाच हवाहवासा असतो मात्र आर्थिक गोष्टी अनेकांना कंटाळवाण्या वाटतात. आपलं प्रत्येक काम पैसा करतो पण पैसा कसे काम करतो हे जाणून घेणं जास्त महत्वाचं आहे.पण केवळ राज्याचा किंवा देशाचा अर्थसंकल्प आल्यावर किती रकमेला कर सवलत आहे एवढंच पाहण्यात काहीही अर्थ नसतो. अर्थात आर्थिक घटकांची सर्व माहिती घेवून आपली स्वप्ने , इच्छा , आकांक्षा सत्यात उतरवण्यात आणण्यासाठी अचानक उद्भवणाऱ्या संकटाना तोंड देण्याचे धैर्य निर्माण करण्याबरोबरच समृद्ध आणि समाधानी आयुष्य आपल्या जगण्याला खऱ्या अर्थाने “ अर्थ “ देतो. एकवेळ सर्वच ताज्या आर्थिक घडामोडींची माहिती असलीच पाहिजे असे नाही मात्र आपल्या स्वतःचे आर्थिक आरोग्य निश्चित करणाऱ्या बाबींची आपण माहिती घेतली पाहिजे.

 

माणसाच्या जन्मापासून “ पैसा “ हा त्याला चिकटलेला असतो. खरं तर आर्थिक गणिते जुळवणे हा अतिशय सुंदर प्रवास असतो किंवा एखाद्या चित्रकारासारखे काम असते. चित्रकार आपले चित्र चांगले यावे म्हणून पाहिजे तेवढा (च) रंग तो वापरत असतो आणि कुठे कोणता रंग द्यायचा म्हणजे चित्र उठून दिसेल याचा विचार करतो असतो ; तीच गोष्ट पैशांबाबत आहे.

 

बाजारात गेल्यावर कोथिंबीरीची जुडी आपण चार वेळा खालून वरून पाहतो आणि मग खरेदी करायची कि नाही ते ठरवतो. मग पैशाचे व्यवस्थापन इतक्या बारकाईने आपण विचार करतो का? ही चिकित्सक वृत्ती , चौकसपणा त्यावेळी नेमका कुठे जातो.

 

 

अत्यंत कष्टाने कमावलेले पैसे आपण सहजपणे फसव्या योजना , बेकायदेशीर स्कीम्स यामध्ये मातीमोल होते. मात्र आपल्या मुलामुलींचे शिक्षण , निवृत्ती यासाठी पैसे शिल्लक आहेत का याचा विचार होत नाही.

 

एका रात्रीत श्रीमंत कोणीही होत नाही हे माहिती असूनसुद्धा अशक्य असलेले आर्थिक निर्णय घेणे, व्यवसायाची माहिती न घेणे, मल्टीलेव्हल मार्केटिंगमध्ये गुंतवणूक करणे.

 

>> आवश्यक तेवढी विमा सुरक्षितता नसणे.

 

>> भौतिक वस्तू उदाहरणार्थ गाडी, मोठे घर, फर्निचर, विविध वस्तू यांची गरज नसताना खरेदी करणे.

 

>> क्रेडीट कार्डचा वापर करून डोक्यावरील कर्ज वाढवणे.

 

>> कारण नसताना कर्ज घेणे किंवा व्याजाने पैसे घेणे.

 

>> आनंद , सुख , समाधान , कुटुंबियांबरोबरचा वेळ यांवर आर्थिक नियोजनामुळे लक्ष केंद्रित करू शकता.

- शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये या विषयावर शिक्षण दिलेच गेले पाहिजे.

 

- कुटुंबात पैसा या विषयावर “ अर्थपूर्ण “ चर्चा झालीच पाहिजे.

 

- गैरमार्गाने मिळवलेला पैसा टिकत नाहीच हे मनाला स्पष्टपणे समजावून सांगणे.

* स्वतःच्या आर्थिक चुकांमधून शिका.

 

* आर्थिक तज्ञांनी लिहिलेली पुस्तके वाचा आणि त्याची टिपणे ठेवा.

 

* खरी माहिती असलेली संकेतस्थळे नियमित वाचा.

 

* आर्थिक विषयावरील व्याख्याने , कार्यशाळांना पूर्णवेळ हजर राहा आणि मनापासून ऐका.

 

* युट्यूबसारख्या माध्यमांचा वापर करा.

 

* कुटुंबियांनी घरातील मुला – मुलींना योग्य वयात योग्य ती आर्थिक माहिती देणे.